Eenheid en verscheidenheid

Het moderne Heidendom/Paganisme grijpt terug op een oeroude geschiedenis die net zo vaag als oud is.    101
De oude Kelten en Germanen hebben weinig geschreven teksten en gebruiken doorgegeven en dat wat er wel overgeleverd is komt tot ons via de schrijfsels van bevooroordeelde Romeinse en Christelijke schrijvers.
Tegenwoordig probeert men zo goed als mogelijk de oude gebruiken en rituelen te reconstrueren, doch men komt dan leemtes tegen die men zo goed mogelijk tracht op te vullen met kennis opgedaan van bestaande tradities. Verschillende groepen en verschillende deskundigen maken hierin verschillende goed gefundeerde keuzes, doch kunnen zich vaak niet in de keuzes van de ander vinden. En zo ontstaan er dan verschillende stromingen die zich op vergelijkbare bronnen baseren.
De één probeert krampachtig zo dicht mogelijk bij hoe het ooit geweest moet zijn te blijven, de ander laat zich inspireren door de oude tradities en geeft er een eigen draai aan die beter aansluit bij de huidige tijd. Tegenwoordig hebben we zodoende ver­schil­lende Druïden stromingen, Asatru stromingen, Wicca stro­min­gen, Heksen­stromingen, en daartussen ook eclectische indi­vi­du­en die elementen van verschillende stromingen mengen tot een individueel pad danwel een eclectische stroming. Een mengeling tussen Druïdisme en Hekserij is bijvoorbeeld Druïderij en tussen Druïdisme en Wicca Druïcca.
De verschillen kunnen inspirerend werken, of om het eens op een andere manier te proberen of om de eigen manier beter te onderbouwen en dieper te doorleven.
De verschillende hierboven genoemde richtingen zoals Druïdisme, Asatru, Hekserij en Wicca kunnen ook nog heel verschillende accenten en uitgangspunten hebben.
Het Druïdisme en de Hekserij zijn vaak meer gericht op de natuur terwijl Wicca wat meer ceremonieël kan zijn en Asatru zich niet zozeer op de natuur maar meer op de Godenwereld kan richten. De westerse Heidense/Pagan­ist­ische wereld is dus zeker geen éénheid!

Verschillende paden naar dezelfde top

Een vergelijking die ik wel eens tegenkom is dat alle verschillende religies als paden zijn die vanaf verschillende kanten van een berg naar dezelfde top leiden: alle paden zijn verschillend en hebben een ver­schil­lend uitzicht maar gaan naar dezelfde top.
Deze vergelijking gaat echter niet op. Stephen Prothero laat in zijn boek God is niet één zien dat de verschillende religies en heel verschillende "top" op het oog hebben, of helemaal geen top.
Dat alle religies één zijn is net zo absurd als beweren dat alle ideo­lo­gieën één zijn of alle politieke richtingen één zijn.
Niemand beweerd dit dan ook omdat het duidelijk is dat kapitalisme en communisme, de­mo­cra­tie en monarchie, enz., totaal verschillend zijn! (Prothero Blz.11).

Veel religies constateren een probleem en bieden een oplossing. De verschillen beginnen al bij wat het probleem is. Volgens het Christendom is de zonde het probleem en de oplossing is gered worden, lijden kan ons louteren. Volgens het Boeddhisme is het lijden het probleem en inzicht of verlichting kan ons bevrijden van het lijden. (Prothero Blz.23).
Het woord Islam betekend onderwerping of overgave, overgave aan God. In de Islam kent men net zoals in het Jodendom geen erfzonde, dus hoeven ze niet van de zonde gered te worden.
Het vraagstuk in de Islam is meer de zelfgenoegzaamheid, de hoogmoed te denken en te leven alsof je het zonder God zou kunnen stellen. Door goede werken, bidden, vasten, de bedevaart naar Mekka en onderwerping aan God streeft men een paradijslijk leven na de dood na (Prothero Blz.46-47).
Het Jodendom kent als probleem de ballingschap, overtreding, een verbond maken en dan de terugkeer. In de Hof van Eden volgde de eerste overtreding met als gevolg ballingschap.
Na de bevrijding uit Egypte maakte men een gouden kalf; een overtreding waardoor ze langer in ballingschap in de woestijn verbleven. Steeds is er weer sprake van een verbond en van een terugkeer. De mens hoeft niet gered te worden of verlichting te bereiken maar het gaat er om de wet te volgen, het verbond te herstellen en zo de wereld te herstellen. De verlossing en het doel liggen dus in deze wereld, niet in een hiernamaals zoals in de Islam en het Christendom (Prothero Blz.282-284).
Binnen het Jodendom is ballingschap en rondzwerfen een straf, in het Taoïsme is het een bevrijding uit het keurslijf van het dagelijkse leven. Zo luid de titel van het eerste hoofdstuk van de Taoïstische klassieker Zhuangzi  "Zwerven, vrij en blij".   Spontaan je natuur volgen, met de flow meedrijven, in harmonie met de natuurlijke omgeving leven (Prothero Blz.322-324).
Het doel dat het Taoïsme nastreeft is de kunst van het leven, zelf­ont­plooi­ing en een lang leven (Prothero Blz.329).
De Yoruba religie meent dat ieder van ons een bestemming heeft die we zijn kwijtgeraakt. Alvorens we reïncarneren kiezen we onze eigen lotsbestemming die we echter vergeten wanneer we geboren worden. De Orisha´s willen echter helpen met leren te leven in harmonie met onze lostbestemming. (Prothero Blz.239).
Het Hindoeïsme is van alle wereldreligies het minst dogmatisch en meest pluriform. Het Hindoeïsme is geen eenduidige religie maar een verzameling van vele verschillende stromingen, net zoals we niet kunnen spreken van een Pagan en Heidense religie.
Het doel van het Hindoeïsme is daarom lastig te formuleren. Over het probleem bestaat wel enige overeenstemming, dat is Samsara; de vicieuze circel van leven, dood en wedergeboorte. Zoals ook in het Boeddhisme ziet men het leven als een tranendal, als lijden. Het doel ligt ook weer niet in een mooi leven in een hiernamaals, een hemel, maar een bevrijding uit de gehele cyclus van leven, dood en wedergeboorte.

De verschillende wereldreligies hebben dus verschillende pro­bleem­stel­lingen waaruit heel verschilende op­los­sin­gen komen. Er zijn verschillende "bergtoppen": de een richt zich daarbij op een leven na de dood, de ander richt zich weer op het leven op aarde als uit­ein­de­lijk doel: als te bereiken bergtop. De één heeft als kernpunt de regels volgen de ander wil vrij natuurlijk met de flow meebewegen. Voor de één is het volgen van God´s wil belangrijk, de ander heeft als kernpunt zelfontplooiing en je eigen lostbestemming volgen.

Religieuze conflicten

De verschillende religies hebben dus verschillende prioriteiten en doelen. Ook binnen iedere religie heb je verschillende stromingen die verschillende invalshoeken hebben. Iedere religie kent stromingen die teruggrijpen op hoe het ooit geweest zou moeten zijn en die niet openstaan voor het mee bewegen met moderne ontwikkelingen en iedere religie kent meer spirituele, esoterische, gnostieke stromingen die ook overeenkomsten zien in de andere religies. Dit zien we ook in de westerse heidense/pagan­ist­ische wereld.
Dit geld natuurlijk niet alleen voor religieuze stromingen maar ook voor ideologieën: men kan streng en principeel zijn of wat zachter en menselijker. Dat religie ver­ant­woor­de­lijk is voor de conflicten in de wereld is een te simpele aanname. Ook het communisme en andere politieke ideologieën hebben hier aan bijgedragen. Dit ligt meestal niet aan de religie of de ideologie, je hebt nu eenmaal overal geweldadige mensen die gebruik maken van een religie of ideologie. Zo zien we geweldadigheden bij religies waar je het totaal niet zou verwachten, bijvoorbeeld in het Hindoeïsme dat binnen zichzelf al zó pluriform is dat je meer verschillende opvattingen binnen het Hindoeïsme zelf ziet dan verschillen met andere religies (Hindoe geweld).
Ook het zo vreedzaam overkomende Boeddhisme is niet onbekend met gewelddadigheden (Zie Koenraad Elst over Boeddhisme  &  Jampasmandala - Boeddhisme & geweld).
Geen enkele religie of ideologie is gevrijwaard van mensen die deze geweldadig misbruiken. Wanneer men het eigen groepje het beste en het fijnste vindt en de andere groepjes eng en bedreigend, zaait men angst en verdeeldheid en legt men een kiem voor geweld.
Groepen die zich afsluiten van andersdenkenden, een eilandje vormen in de boze buitenwereld, creëeren een verdeelde wereld en leggen een kiem voor geweld. Wanneer je mensen van je af stoot en alleen maar met je eigen groepje om kan gaan, dan mis je ook een heleboel kansen en mogelijkheden om eens anders naar iets te kunnen kijken...

Heidenen verenigt u!

De heidense/paganistische wereld is zeer divers met vele verschillende stromingen en individueën die een eclectisch pad bewandelen.
Zelf richt ik me op de verbinding met de natuur en plaatst het doel van het leven hier op aarde, een ander richt zich op een eervol leven en op een goed bestaan in het hiernamaals, zoals het Volksveld van Freya of Walhala voor krijgers en voor rechtschapenen Gimlé.
Zelf zie ik het heidendom en paganisme als religieus, anderen weer niet, die hebben een volstrekt atheïstische invalshoek van het pagan­isme/hei­den­dom.
De zienswijzen binnen het heidendom/paganisme zijn net zo divers als we dat bij de wereldreligies zien.

Sommigen zoeken erkenning van de overheid en/of vormen een organisatie. Men wil het mooie gedachtengoed doen erkennen en behouden. Het gevaar daarvan is dat het dan op een gegeven moment steeds minder om het mooie gedachtengoed gaat en steeds meer om de organisatie, dat het steeds meer gaat om de deskundige autoriteiten die dit gedachtengoed uitdragen ipv het gedachtengoed zelf.
Ook het Christendom is ooit heel pluriform begonnen met allemaal kleine zelfstandige groepen die ieder hun eigen evangelie hadden. Later verschenen overkoepelende organisaties die het gedachtengoed wilde beschermen en die een canon van erkende evangeliën ging samenstellen. Toen ging het steeds meer om de organisatie en haar deskundigen draaien en steeds minder om het ge­dach­ten­goed. Hoe groter een organisatie, des te logger en des te meer het om de organisatie draait.

Er is een verhaal over de duivel en zijn vriend die op straat aan het wandelen waren. Ze zagen toen voor zich een man bukken en iets van de grond oprapen, dat bekijken en daarna in zijn zak stoppen.
De vriend zei tot de duivel:
"Wat heeft die man opgeraapt?"
"Hij raapte een stukje van de Waarheid op", zei de duivel.
"Dat is dan een slechte zaak voor jou" zei de vriend.
"O, zeker niet", antwoordde de duivel hem,
"Die laat ik hem organiseren."   (J.Krishnamurti)

Toch maar geen eenheid

Om een eenheid te vormen moet je afspraken maken, wat kan wel en wat kan niet, wie hoort er wel bij, wie niet. Bij een inclusief Heidendom/Paganisme heb je het dan dus al snel over wie en wat is dan in-clusief en wie en wat is dan uit-clusief. En wie gaat daar toezicht op houden? Bij inclussie wordt je in-gesloten, een eenheid vormen staat voorop, niet de diversiteit.

Dus wanneer iemand zegt: Pagens en Heidenen
organiseert u en verenigt u!
Dan ren ik gillend weg! Neeeeeee !!!
Ik geniet liever van het pluriforme gedachtengoed
en het heerlijke gebrek aan éénheid!
Geen behoefte aan een organisatie die alle pagans
en/of heidenen wil verenigen!
Geen trek in éénheidsworst, ik ben vegetariër!

Gelukkig zijn de zienswijzen binnen het paganisme en heidendom zo divers zoals we hierboven gezien hebben, dat dit soort initiatieven in het verleden nooit gelukt zijn en ook in de toekomst weinig kans van slagen hebben.
De kracht en het appeal van het Heidendom/Paganisme zit nu juist in de kleine groepen zoals covens, grove´s en sibbe´s.
Alleen initiatieven die de autonomie en diversiteit van alle groepen respecteren, hebben succesvol een platform weten te creeëeren voor dialoog en samen­werking, waarvan alleen de Pagan Federation een goed voorbeeld is.

Pagans van NL en Be / Paganweb is daarom dus geen organisatie, we streven geen eenheid na, zijn niet voor een inclussief paganisme of heidendom.
Het streven naar eenheid en inclusiviteit vormt nu juist een probleem. Het gaat er juist om elkaar te respecteren in diversiteit, in anders zijn, in exclusiviteit.
We willen een platform vormen voor diverse activiteiten en initiatieven, we gaan voor diversiteit, authenticiteit, autonomie.

Martin Roek      

Terug


Mannen en Vrouwenrollen

Geschreven door Martin Roek - Update op 21 Januari 2018

Af en toe kom ik in een discussie over of zowel mannen als vrouwen Heks of Druïde zouden kunnen zijn. De één zegt stellig dat dit niet kan, de ander ziet de man-vrouw rollen ruimer. Hoe zat dit vroeger?


De Goden en Godinnen

Geschreven door Martin Roek - Update op 30 Augustus 2017

Archetypen of
echte zelfstandige entiteiten?

Niet alle pagans geloven dat er Goden en Godinnen bestaan, de één ziet het als gepersonaliseerde natuurkrachten, als archetypen, anderen zien er wel bewuste entiteiten in.
Voor mij persoonlijk zijn de Goden en Godinnen reële entiteiten...